Στη χώρα μας το ποσοστό του αποκλειστικού θηλασμού μέχρι και τον έκτο μήνα είναι εξαιρετικά χαμηλό, για την ακρίβεια από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη. Την τελευταία δεκαετία καταγράφεται σημαντική αύξηση των ποσοστών του μητρικού θηλασμού κατά τους πρώτους μήνες της ζωής των βρεφών.

Επτά στις δέκα (7/10) μητέρες ξεκινούν να χορηγούν αποκλειστικά μητρικό γάλα στο νεογέννητο κατά τον 5ο μήνα της ζωής του βρέφους το ποσοστό μειώνεται στο 20% ενώ στο τέλος του 6ου μήνα το ποσοστό είναι χαμηλότερο από 1%, όταν ο στόχος που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για το 2025 είναι το 50%. Στην αύξηση του ποσοστού του μητρικού θηλασμού συνέβαλλε η αλλαγή στάσης πολλών μαιευτηρίων και ιδιωτικών κλινικών, με αφορμή την πρωτοβουλία ‘Νοσοκομεία Φιλικά προς τα βρέφη’ που ξεκίνησε το 1991 σε μια προσπάθεια να εναρμονιστούν τα νοσοκομεία και οι ιδιωτικές κλινικές υγείας με τα δεδομένα της UNICEF και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.). Στόχος είναι να διασφαλιστεί η αύξηση του ποσοστού του θηλασμού, μιας και οι μέλλουσες μητέρες θα λαμβάνουν σωστές αποφάσεις για τη διατροφή του παιδιού τους, απαλλαγμένες από τυχόν εμπορικά συμφέροντα.

Σύμφωνα με την έρευνα της ‘Εθνικής Μελέτης εκτίμησης της συχνότητας και των προσδιοριστικών παραγόντων του μητρικού θηλασμού στην Ελλάδα’ που διενήργησε το Ινστιτούτο Υγείας του παιδιού το 2017, το 94% των βρεφών θήλασε την πρώτη ημέρα της ζωής του. Μέχρι το πρώτο τρίμηνο το ποσοστό διατηρήθηκε στα 63.5% ενώ στο τέλος του πρώτου εξαμήνου το ποσοστό ήταν 45.4%. Τα ποσοστά του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού ήταν 65.7% την πρώτη ημέρα, 51% στο πρώτο τρίμηνο και 25% στο τέλος του 4ου μήνα. Το ποσοστό των βρεφών που θήλαζαν αποκλειστικά έως και το τέλος του 6ου μήνα ήταν κάτω από 1%.

Πηγή: Η Καθημερινή

Το άρθρο 21 του Συντάγματος της Ελλάδος, αφορά στη προστασία της οικογένειας, του γάμου, της μητρότητας και της παιδικής ηλικίας. Πιο συγκεκριμένα στην παράγραφο 1 αναφέρεται πως ‘Η οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Κράτους’.

Οι γυναίκες που γέννησαν με καισαρική τομή ανέφεραν σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά αποκλειστικού μητρικού θηλασμού (32% τον πρώτο μήνα έναντι 50% στις γυναίκες που γέννησαν φυσιολογικά), μιας και η καθυστερημένη επαφή του μωρού με τη μητέρα, ο μετεγχειρητικός πόνος, τα χαμηλότερα επίπεδα προλακτίνης και μια ενδεχόμενη προωρότητα του βρέφους έχουν αρνητική επίδραση στην εκκίνηση και συντήρηση του μητρικού θηλασμού. Αρνητικός παράγοντας για τον μητρικό θηλασμό φαίνεται να είναι επίσης και το κάπνισμα, μιας και στους έξι (6) μήνες ζωής του βρέφους, μόνο το 21% των καπνιστριών εξακολουθούσε να θηλάζει σε αντίθεση με το 52% των μη καπνιστριών.

Οι δέκα (10) προϋποθέσεις της UNICEF και του Π.Ο.Υ:

1. Ύπαρξη γραπτής πολιτικής για το Μητρικό Θηλασμό και κοινοποίησή της τακτικά στο προσωπικό υγείας.

Κρίνεται υποχρεωτική η ύπαρξη και δημοσιοποίηση της γραπτής πολιτικής για το νοσοκομείο, το μαιευτήριο και την υγειονομική μονάδα που παρέχει περίθαλψη στις μέλλουσες μητέρες με στόχο την υποστήριξη και την προστασία του μητρικού θηλασμού, την παροχή των βέλτιστων υπηρεσιών υγείας στη μητέρα και το παιδί και την γνωστοποίηση της στο ευρύ κοινό δια αναρτήσεων σε πίνακες ανακοινώσεων σε νοσοκομεία, στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας, σε ιδιωτικές μαιευτικές κλινικές και περιληπτική αναγραφή της πολιτικής αυτής και στα βιβλιάρια Υγείας των παιδιών.

2. Εκπαίδευση και επαγγελματική πρακτική των επαγγελματιών υγείας.

Όλοι οι επαγγελματίες υγείας που είναι επιφορτισμένοι με τη φροντίδα της μητέρας και του βρέφους, υποχρεούται να έχει επαρκή γνώση της σημασίας του μητρικού θηλασμού, των δέκα βημάτων για επιτυχή θηλασμό, του ΔΚΕΥΜΓ μέσα από εκπαιδευτικά σεμινάρια τουλάχιστον είκοσι (20) ωρών ετησίως, εκ των οποίων τριών (3) τουλάχιστον ωρών σε κλινική εμπειρία με επίβλεψη. Το μη κλινικό προσωπικό αρκεί να κατέχει γνώσεις και ικανότητα υποστήριξης των μητέρων στην απόφασή τους να θηλάσουν τα παιδιά τους. Όλο το προσωπικό κλινικό και μη, οφείλει να κατέχει τις γνώσεις, ώστε να στηρίξουν και τις μητέρες που δεν θηλάζουν.

3. Ενημέρωση των εγκύων για τα οφέλη και τους τρόπους διαχείρισης του θηλασμού.

Εάν το μαιευτήριο, νοσοκομείο ή υγειονομική μονάδα διαθέτει προγεννητική κλινική ή θαλάμους νοσηλείας εγκύων, θα πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμη μια γραπτή περιγραφή της σύνοψης των πληροφοριών που δίνονται σχετικά με το θηλασμό και οποιοδήποτε έντυπο υλικό που παρέχεται σε όλες τις εγκύους. Η συζήτηση που γίνεται κατ’ ιδίαν ή σε ομάδες να περιλαμβάνει απαραίτητα τη σημασία του θηλασμού, τη σημασία της παρατεταμένης επαφής δέρμα με δέρμα, της πρώιμης έναρξης του θηλασμού, τη σπουδαιότητα της συν – διαμονής, τη συχνή σίτιση του βρέφους, την καλή στάση θηλασμού και σύλληψης του μαστού, τον αποκλειστικό θηλασμό τους πρώτους έξι μήνες και τη συνέχιση αυτού μετά το πέρας του πρώτου εξαμήνου συνδυαστικά με την πρόσληψη και στέρεων τροφών.

4. Παροχή βοήθειας προς τις μητέρες, ώστε να ξεκινήσουν τον θηλασμού το πρώτο μισάωρο μετά τη γέννηση.

Ακόμη και σε περιπτώσεις επείγουσας επιβεβλημένης καισαρικής τομής ή και σε περιπτώσεις όπου τα βρέφη φιλοξενούνται σε Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας, θα πρέπει να παρέχεται υποστήριξη στις μητέρες να ξεκινήσουν το θηλασμό, αμέσως μετά το τοκετό ή το αργότερο στο πρώτο ημίωρο μετά τη γέννηση. Οι μητέρες θα πρέπει να έρχονται σε άμεση επαφή δέρμα με δέρμα με το νεογέννητό τους, τουλάχιστον για μία ώρα, εφόσον έχουν γεννήσει με φυσιολογικό τοκετό. Σε περίπτωση καισαρικής με γενική αναισθησία, οι μητέρες θα πρέπει να καθοδηγούνται στην έναρξη του θηλασμού, με το που ανακτήσουν τις αισθήσεις τους. Στις περιπτώσεις νοσηλείας των νεογνών, κρίνεται ακόμη πιο επιτακτική η έναρξη και συνέχιση του μητρικού θηλασμού, μιας και τα οφέλη που απολαμβάνουν τα μωρά που νοσηλεύονται σε μονάδα είναι ακόμη μεγαλύτερα.

5. Επίδειξη στις μητέρες για το πώς θα θηλάσουν και πως θα διατηρήσουν τη γαλουχία ακόμη κι όταν θα χρειαστεί να αποχωρισθούν από τα νεογέννητα τους.

Ο θηλασμός θα πρέπει να είναι ελεύθερος, ανεμπόδιστος, χωρίς ωράριο και μέγιστη διάρκεια. Το προσωπικό και οι σύμβουλοι θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι όλες τις ώρες να συμβουλέψουν και να κατευθύνουν τις μητέρες κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο νοσοκομείο και στην προετοιμασία τους για την έξοδό τους από αυτό. Το προσωπικό θα πρέπει να είναι σε θέση α) να εκπαιδεύσει τις μητέρες πώς να τοποθετούν και να βοηθούν τα βρέφη να πιάσουν σωστά το μαστό β) να εκπαιδεύσουν τις μητέρες να αντλούν το γάλα τους με το χέρι ή με τη βοήθεια ιατρικού θηλάστρου γ) να βοηθήσουν μη θηλάζουσες μητέρες να ετοιμάσουν με ασφάλεια γεύματα γάλακτος.

6. Να μη χορηγείται άλλη τροφή ή υγρό πέρα από το μητρικό γάλα, εκτός κι αν επιβάλλεται για ιατρικούς λόγους.

Όταν υπάρχει ιατρική ένδειξη μη αποκλειστικού θηλασμού, το νεογνό θα σιτίζεται αποκλειστικά με αντλημένο μητρικό γάλα ή με γάλα δότριας και εφόσον δεν είναι εφικτό τίποτα από τα παραπάνω, τότε μόνο θα σιτίζεται με έτοιμο βρεφικό γάλα, αφού έχει προηγηθεί γραπτή γνωμάτευση του επαγγελματία υγείας.

7. Εφαρμογή της πρακτικής ‘rooming in’, δηλαδή να επιτρέπεται να παραμένει η μητέρα μαζί με το μωρό της 24 ώρες την ημέρα.

Να επιτρέπεται, να προωθείται και να υποστηρίζεται η συν-διαμονή μητέρας – παιδιού 24 ώρες την ημέρα αμέσως μετά τον τοκετό ή σε περίπτωση καισαρικής τομής με γενική αναισθησία, αμέσως μόλις η γυναίκα ανακτήσει τις αισθήσεις τις. Ο αποχωρισμός του νεογνού από τη μητέρα και η μη συν-διαμονή τους υπονομεύουν τον μητρικό θηλασμό.

8. Ενθάρρυνση του θηλασμού όταν το μωρό το αποζητάει.

Οι μητέρες θα πρέπει να αναγνωρίζουν τα σημάδια έκφρασης της πείνας και να ανταποκρίνονται άμεσα σε αυτά. Επίσης θα πρέπει να αναγνωρίζουν τα σημάδια υπερφόρτωσης του στήθους και να το ανακουφίζουν μέσω του συχνού θηλασμού.

9. Όχι τεχνητές θηλές ή πιπίλες στα μωρά που θηλάζουν.

Δυστυχής η τεχνική αυτή οδηγεί βαθμιαία στη διακοπή του μητρικού θηλασμού. Το προσωπικό οφείλει να ενημερώνει τη μητέρα για τις ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις που παρουσιάζει η εισαγόμενη μερική χορήγηση του μπιμπερό.

10. Ενδυνάμωση και δημιουργία ομάδων υποστήριξης του θηλασμού, στις οποίες θα μπορούν να παραπέμπονται οι μητέρες κατά την έξοδο τους από το μαιευτήριο ή την ιδιωτική κλινική.

Το νοσοκομείο οφείλει να διαθέτει σύστημα παρακολούθηση και υποστήριξης των μητέρων, αφού φύγουν από το νοσοκομείο. Ομοίως θα πρέπει να προωθεί τη δημιουργία ομάδων και υπηρεσιών υποστήριξης των μητέρων, ενώ στις γυναίκες που παίρνουν εξιτήριο θα πρέπει να δίδεται έντυπο υλικό με πληροφορίες σχετικά με σύμβουλους θηλασμού και υγείας.